Dit is het verhaal van wat er zich de afgelopen drie weken in het Canadese Ottawa heeft afgespeeld. De stad waar de Canadese regering is gevestigd was drie weken lang het toneel van grote demonstraties. Aangezwengeld door een groep vrachtwagenchauffeurs die op 28 januari driehonderd trucks in de buurt het parlement parkeerde en vervolgens weigerde te vertrekken. Wat bezielde deze chauffeurs om in deze donkere koude winterdagen te gaan demonstreren?

Canadese truckers zijn in het algemeen stoere persoonlijkheden. Het is een van die banen waar je geschikt voor moet zijn. Je moet het fysiek, maar vooral mentaal aankunnen. De afstanden zijn er enorm. Vaak zijn ze acht tot tien dagen achter elkaar van huis. Ze leven in hun vrachtwagen. Het zijn vrije zelfredzame jongens, door weer en sneeuwstorm. Het grootste deel van de tijd zijn ze op zichzelf aangewezen. Uren lang hebben ze het stuur vast, rijdend door uitgestrekte dunbevolkte gebieden. Urenlang horen ze naast het eentonige gebrom van de motor op de radio ieder uur opnieuw het nieuws. Hun geesten hebben onderweg ongestoord alle ruimte om alles te overdenken en te herkauwen.

Wanneer de druppel de emmer deed overlopen is moeilijk te bepalen. Misschien toen een aantal landen de corona regels versoepelde. Maar ze voor de Canadese vrachtwagenchauffeurs werden verzwaard. Halverwege januari kregen truckers te horen dat ze ongevaccineerd niet meer de VS in konden.

Canada voerde vanaf het begin van de corona crisis een streng beleid. Veel burgervrijheden werden in de ijskast geparkeerd. Er kwamen strenge lockdowns. Familieleden die ver uit elkaar wonen konden elkaar ineens veel moeilijker opzoeken. Er kwamen schrijnde verhalen naar buiten van kinderen die niet naar de begrafenis van een ouder konden. Toen de eerste vaccins werden goedgekeurd werd er een overspannen vaccinatiecampagne gestart. De overheid kocht enorm veel vaccins in. Zoveel (meer dan vier per volwassen bewoner) dat er internationaal schande van werd gesproken. In de trend van jullie hamsteren en Afrika krijgt niks. Veel werkgevers verplichte hun personeel om zich te laten vaccineren. Er vielen ontslagen bij werknemers die dit weigerde.

Toen halverwege januari op de piek van de omikron variant bleek dat de gevaccineerde mensen even besmettelijk waren dan ongevaccineerde. Kwam er geheel onder de radar een truckers beweging opgang. Die: “Freedom convoy 2022” zou gaan heten. Het begon met een groepje truckers uit Brits Columbia, hun bestemming Ottawa. Een afstand van ruim 4000 km (als vergelijking Amsterdam naar Baku Azerbajan) Onderweg sloten er steeds meer trucks aan, en stonden er duizenden mensen langs de weg en op de viaducten. Ze werden als helden uitzwaaiden. Ze arriveerde in Ottawa en ongeveer driehonderd van hen parkeerde hun trucks rondom Parlement Hill, naast het centrum van de macht. Er waren geen charismatisch leiders geen vakbonden of oppositiepartijen. Het was een groep gewone Canadezen van onder af georganiseerd. Ze eisten onmiddellijke afschaffing van de corona maatregelen. Met de mededeling dat ze niet eerder zouden vertrekken.

Het stadsbestuur werd volledig verrast door het grote aantal imposante vrachtwagens die ineens in haar straten stond. In eerste instantie werd er gevreesd voor een volkswoede. Snippers werden op de daken gelegd om de overheidsgebouwen te bewaken. Een volkswoede bleef uit. Er kwam een uitgelaten sfeer in de stad die te vergelijken valt met een zonnige koningsdag in Nederland. De truckers organiseerde zichzelf zodat het normale leven in de stad niet in gevaar kwam en zorgde dat de wegen bereikbaar bleven voor hulpdiensten.

De media en de politiek stonden voor een raadsel wie waren deze luid toeterde halve wilden?
En toen gebeurde er iets absurts, in plaats van de dialoog aan te gaan koos de overheid voor de tactiek van framing. Hun tegenaanval liet zien hoe treurig het gesteld staat met de uitgeholde Canadese democratie en hoe klakkeloos de media alles overnam.

Extreem rechts zou de regeringsstad hebben overgenomen. De vrachtwagens waren een moderne variant van het paard van Troje. Het bewijs: de vlag van de Confederatie (Amerikaanse burgeroorlog) was ergens gezien! En er zou een Swastika zijn gezien! Dit werd het verhaal. Wereldwijd werd dit verhaal door de media overgenomen. Overal verschenen krantenkoppen met “Protesten in Canada extreme groepen proberen de regering te destabiliseren. Hakenkruizen gezien”
Er waren geen foto’s of video’s van, maar dat maakte niet uit. Dit werd het verhaal. Begrippen als neonazi’s, homofobe, racisten, white supremacy werden door de coalitie en in de media in een adem genoemd in combinatie met de demonstraties in Ottawa. Het waren geen demonstraties het was een bezetting.

De regering die in het Canadese lagerhuis een ruime meerderheid heeft hield de rijen gesloten. Het waren bezetters, met een agenda om op een onwettelijke manier de regering ter val te brengen. Dit stond gelijk aan landverraad, aan terrorisme. Ja met die stok zouden ze de geest terug in de fles gaan meppen. Met de angst voor terrorisme als argument eisten de overheid een ruimer mandaat om in te grijpen. Daarvoor moesten dan wel wat geldende wetten “tijdelijk” even worden bevroren. Dat kon niet zomaar, dat moest formeel door het lagerhuis en dat duurde helaas even.

Ondertussen (begin februari) veranderende Ottawa in een kuuroord van extase. Collectief werd het trauma van twee jaar corona maatregelen verwerkt. Veel Canadezen herkende hun volksaard en hun oude vrijheid in deze truckers. Ze kwamen naar Ottawa om er van te proeven. Het eerste weekend van februari ontaarde de stad in een volksfeest. Grote groepen mensen kwamen naar Ottawa. De straten rondom het parlement stonden vol met opgewonden mensen die vreedzaam demonstreerde. De sfeer was aanstekelijk en het was zo massaal en vreedzaam dat de politie er niks tegen kon beginnen. Online werden er duizenden video’s gedeeld waarop geen spoor van geweld was te bekennen of ook maar iets wat wees op een racistische club neonazi’s.

De regering onderkende de aanstekelijkheid van de protesten en begon haast te maken. Ze zetten de lokale politie onder druk om er een eind aan te maken. Opvallend was dat de politie chef van Ottawa vanaf het allereerste moment zich manifesteerde als de lange arm van de regering. De handhavende macht liet zich niet leiden door de grondwet maar door de kleur van de zittende regering. In de praktijk bleek het een papieren tijger. De lokalen politie was simpel weg niet in staat om zoveel energie af te vangen. De agenten op straat werden bovendien continue gefilmd en bespeeld door demonstranten.

Voor de gewone burger van Ottawa zullen deze dagen niet prettig geweest zijn. Driehonderd toeterde vrachtwagens met een hele diaspora aan gefrustreerde mensen. Los van het geluidsoverlast was het moraal van de demonstranten ongekend hoog. Alles verliep vreedzaam. Ze ruimde hun vuilnis op, zorgden voor elkaar en er was geen spoor van geweld te bekennen. Voor de overheid zou het een stuk gemakkelijker zijn geweest als er ergens iets was ontspoord. Want hun stigma van een hakenkruis werd ieder uur ongeloofwaardiger. Maar er gebeurde niks.

Inmiddels was het heilige vuur ook overgeslagen naar andere delen van het land. Er werden grensovergangen met Amerika geblokkeerd. De grootste was die op Ambassador bridge. De belangrijkste grensovergang richting Detroit. Na een paar dagen kwam daar de auto-industrie in de problemen. De aanvoer van auto-onderdelen vanuit Canada stopte waardoor grote autofabrieken hun lopende productielijnen moesten uitzetten. Door de economische schade kwam er druk uit de VS en werd de burg ontruimd.

Het werkte zo aanstekelijk dat het oversloeg naar ander landen. Australiërs en Nieuw-Zeelanders raakte geïnspireerd en begonnen te protesteren. In Finland, Israël, Frankrijk en ook hier in Nederland kwamen kleinschalige truckers protesten op gang. Vrachtwagen konvooien werden het platform waarlangs onvrede en frustratie een weg naar de oppervlakte vond. Wat was begonnen als protest tegen strenge corona maatregelen ontaarde in een demonstratie voor vrijheden. Bezorgde burgers die hun vrijheden terug eisten.

De lokale politie dreigde een einde aan de “bezetting” te maken. Een crowdfunding platform werd onder druk gezet om gedoneerd geld te bevriezen. Agenten werden er op uitgestuurd om het de truckers moeilijk te maken. Zo werd brandstof bestemd voor de trucks in beslag genomen. (om zelf warm te blijven moesten de truckers de motor van hun vrachtwagens zo nu en dan laten draaien, waardoor de dieseltank leegraakte). De sfeer werd grimmig, maar de truckers bleven vreedzaam. Er werd gedreigd met enorme hoge boetes, maar de truckers bleven onverstoorbaar. Demonstranten van buitenaf kwamen met jerrycans. Agenten moesten ingrijpen tegen een groep vreedzame landgenoten met een heilig vuur. Hun acties waren daardoor incapabel en voor hen was het onmogelijk om de opdrachten van hun meerden efficiënt uit te voeren. Demonstranten begonnen alles te filmen, en probeerde al pratend in te spelen op het geweten van de gewone agent.

In het lagerhuis kibbelde de volksvertegenwoordigers als kleuters over het gevaar buiten, hemelsbreed 700 meter verderop. De oppositie beschuldigde de regering van stigmatiseren. En de regering blijf koud vasthouden aan hard optreden tegen een kleine minderheid onruststokers. De coalitie weigerde ook maar iedere dialoog met de demonstranten en bleef zo in haar eigen bubbel.

Het tweede weekend van februari brak aan, ondanks de dreigementen van hoge boetes ontplofte de stad van de feestvreugde. Uit heel het land kwamen er uit alle lage van de bevolking mensen naar Ottawa. Ook veel gezinnen met kinderen. Spontaan ontstonden er allerlei initiatieven. Er stonden springkussens waar kinderen op speelden. In de straten werd gebarbecued, muziekbandjes traden op. Het was hetzelfde verhaal als een weekend eerder. Alles verliep vreedzaam en de politie stond geparkeerd in een patstelling. Ontevreden over het bekrompen beeld van de gevestigde media begonnen demonstranten hun eigen YouTube livestreams waarop alles was te volgen.

De gevestigde orden besefte dat het nu snel moest gaan ingrijpen. Na het weekend werd de politiechef in Ottawa vervangen voor een interim met veel ervaring. Hij pakte het zakelijk aan duizenden agenten werden naar Ottawa gehaald. Het heilig vuur moest snel geblust worden voor een ontaarde in een revolutie. Het parlement kondigde voor de eerste keer in de Canadese historie de state of emergency af. De overheid en politie kregen vergaande bevoegdheden om de “terroristen” aan te pakken.

De overheid ging over op een buitenproportioneel aanpak. Extreem hoge geldboetes werden uitgedeeld, bankrekeningen van demonstranten werden bevroren. Onder druk werden de verzekeringen van de vrachtwagens afgehaald. Het wrange was dat de demonstranten stonden te demonstreren voor vrijheid. Maar als tegen reactie op een Stati-achtige manier onder druk werden gezet. Met maatregelen die werken in een dictatuur waar de volksaard lamgeslagen is. Maar juist averechts gingen werken bij deze vrije Canadezen. Het wakkerde hun heilige vuur alleen maar hoger op. Ze kregen het idee dat ze de hoeders van de vrijheid waren. Dat deze demonstratie de waren aard van de linkse regering liet zien. Die over een tijdsbestek van 20 jaar langzaam hun vrijheden had uitgegumd. Het voelde voor ze als een keerpunt in de geschiedenis. Ze riepen landgenoten op om te kiezen. Veel Canadezen werden geconfronteerd met uitspraken als: “aan welke kant van de geschiedenis sta jij?”

Het net sloot zich langzaam rond de demonstranten. Het moraal bleef hoog en vreedzaam, maar de politie kwamen met velen. Op linie werden straten schoongeveegd en afgezet met bouwhekken. Trucks werden weggesleept. Het was zeker geen walk-over, dapper stonden vrije Canadezen als levende blokkades om de politie te vertragen. Ze gebruikte geen geweld, het enigste wat ze deden was niet aan de kant gaan voor de politie. Hold the line klonk het dagen lang. Met livestreams legde ze alles vast. Als het te langzaam ging of de weerstand te groot was, dan kwam de politie te paard. Schokkende beelden toonde hoe mensen aan de kant werden gedrukt. Traangas werd ingezet. De massa demonstranten dunde uit. Politie aan het einde van hun latijn begonnen steeds agressiever op te treden. Er waren veel arrestaties. Veel arrestanten werden in auto’s afgevoerd maar door gebrek aan bewijs van strafbare feiten in een andere stadsdeel weer losgelaten. Het centrum werd in drie dagen tijd ontruimt en afgegrendeld.

Drie dagen lang stonden veelal bezorgde burgers tegenover zwaarbewapende politieagenten met machinegeweren en gasmaskers op. Veel agenten hadden hun naamplaatjes en eenheid initialen verwijderd. Dit alles deed zo on-Canadees aan dat boze tongen beweerde dat er ordertroepen uit een ander land waren ingevlogen.

De rust is weergekeerd in Ottawa, de straten zijn leeg en afgezet met bouwhekken. Maar de gewone Canadees is gedesillusioneerd. Het vertrouwen in de overheid is gedaald naar een dieptepunt. Het respect voor de politie is weg. Het heilige vuur kan zo weer ergens anders opladen. Boze burgers doen oproepen voor een massa staking, en om al het spaargeld van de bank op te nemen. Veel Canadezen zijn bezorgt ze herkennen in het harde optreden en alle noodwetten hun eigen land niet. Er duiken video’s op van burgers waar de politie langs de deur komt nadat ze zich kritische hebben uitgelaten op sociale media.

Voor de wereld heeft Canada een binnenlands aangelegenheid netjes opgelost. Maar het gaat hier om Canada, het schoolvoorbeeld van de democratie. Hoe zou de wereld gereageerd hebben op dezelfde taferelen in bijvoorbeeld Boekarest of Warschau?

Had het anders gekund? Als er iets van een dialoog was aangegaan? Als de truckers niet in een ‘terroristen’ hokje waren gedrukt? Als de politiechef geen partij had getrokken? Als er gezocht was naar ruimte tussen de grondwet en het zwaarste middel van de state of emergency? In het prille begin had dat zeker gekund. Maar het ontbrak de autoriteiten aan wijsheid en na enkele dagen was dat momentum voorbij. Het werd het een self fulfilling prophecy en toen moest de overheid wel hard ingrijpen anders was het er volledig ontspoord. Ottawa 2022 er zal nog lang op gereflecteerd worden.